Bu dersin sonunda öğrenciler; 1) çağdaş toplumsal hareketlerin işleyiş mantıklarını, temel kavramlarını ve aktörlerini tanımlar;
2) (yeni) toplumsal hareketler ile ilgili güncel meseleleri kavrayıp çözümler;
3) çeşitli toplumsal hareketlerin demokratik siyasetteki rollerini analiz eder;
4) toplumsal hareketlerin diğer devlet-dışı sivil toplum aktörleri ve/ya baskı gruplarından ayırt eder;
5) toplumsal hareket kuramlarını bilir ve bunları özgün vaka çalışmaları üzerinde uygular;
6) siyasetin kurumsal hayatın dışında kalan geniş toplumsal alan ve gündelik hayat ile iç içe olan ilişkisini çözümleyebilecek nitelikte bir anlayış kazanır.
DERSİN VERİLİŞ BİÇİMİ
Yüz Yüze
DERSİN ÖNKOŞULLARI
Yok
ÖNERİLEN DERSLER
Bu dersi alan öğrenciler için önerilen ders yoktur.
DERS TANIMI
Bu ders, Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler lisans öğrencilerinin özellikle 20. ve 21. yüzyıl bağlamında ortaya çıkan toplumsal hareketleri tanımlayabilmeleri için tasarlanmıştır. Dersin temel hedeflerinden bir tanesi, öğrencilerin günümüz dünyasının demokratik siyaset zemininde etkili bir siyasal güç odağı olan toplumsal hareketlerin oluşum ve işleyiş süreçlerini eleştirel olarak analiz edebilmelerini sağlamaktır. Toplumsal hareketlerin genel karakteristiklerinin incelendiği ve bu hareketlerin siyasal partiler ve/ya sivil toplum kuruluşlarına göre özgün olan yanları dersin giriş bölümünün konusudur. Takip eden ilk bölümde, öncelikle toplumsal hareketlerin bir siyasal bilimler disiplini olarak oluşmasına önayak olmuş olan Marksist düşünürlerin (Marx, Lenin ve Gramsci) söylemleri incelenecektir. Ardından, 20. yüzyıl boyunca toplumsal hareketler disiplinini önemli ölçüde etkilemiş dört temel kuram (kolektif davranış teorisi, kaynak hareketliliği teorisi, siyasal süreç modeli ve yeni toplumsal hareketler) anlatılacaktır. İkinci bölümde, günümüz toplumsal hareketler disiplininde oldukça önemli bir yere sahip olan `Çerçeveleme? teorisini ve buradan yola çıkarak `siyasal fırsat yapıları?, `söylem?, `duygu?, `ideoloji? ve `kültür? süreçlerinin toplumsal hareketlerin oluşum, gelişim ve çözülüşü üzerindeki etkileri anlatılacaktır. Son bölümde ise toplumsal hareketlere tematik bir perspektiften yaklaşılacak ve günümüz dünyasında oldukça önemli yer tutan işçi hareketleri, kadın hareketleri, dini hareketler, çevre hareketleri, insan hakları hareketleri ve ulus-ötesi hareketlere yönelik ampirik çalışmalar incelenecektir.
DERS İÇERİĞİ
HAFTA
KONULAR
1. Hafta
Giriş. Toplumsal Hareketleri neden Çalışmalı?
2. Hafta
Toplumsal Sahnenin Yeni Aktörleri: Yeni Toplumsal Hareketler
3. Hafta
İdeoloji ve toplumsal hareket ilişkisi
4. Hafta
Toplumsal Hareketler Teorileri: Modernite ve YTH İlişkisi
5. Hafta
Toplumsal Hareketler Teorileri: Farklı Yaklaşımlar
6. Hafta
Toplumsal Hareketler Teorileri: Farklı Yaklaşımlar
7. Hafta
Ara Sınav
8. Hafta
Toplumsal Hareketler ve ulusal kimlik: Milliyetçilikler
9. Hafta
Toplumsal Hareketler ve Toplumsal Cinsiyet: Feminizmler
10. Hafta
Anarşizm ve İşçi Hareketleri
11. Hafta
1960'lar sonu Öğrenci Ayaklanması, Barış Hareketleri
12. Hafta
Ekolojik Hareketler
13. Hafta
Çokkültürlülük Çağı ve Küreselleşme Karşıtlığı
14. Hafta
Özet ve Değerlendirme
ZORUNLU YA DA ÖNERİLEN KAYNAKLAR
Çetinkaya, Y. D. (2008) ?Tarih ve Kuram Arasında Toplumsal Hareketler? içinde Toplumsal Hareketler: Tarih, Teori ve Deneyim (derleyen: Y. Doğan ÇETİNKAYA) (İstanbul: İletişim Yayınları), sf. 15-61.
Orum, A. M., ve Dale, J. G. (2019) Siyaset Sosyolojisi (İstanbul: Say Yayınları) sf. 20-52.
Le Bon, G. (2009) Kitlelerin Psikolojisi (İzmir: Tudem Yayıncılık), sf. 19-64.
Cohen, J. (2016) ?Strateji ya da Kimlik: Yeni Teorik Paradigmalar ve Sosyal Hareketler? içinde Yeni Sosyal Hareketler (derleyen: Kenan ÇAYIR) (İstanbul: Kaknüs Yayınları) sf. 109-130.
Orum, A. M., ve Dale, J. G. (2019) Siyaset Sosyolojisi (İstanbul: Say Yayınları) sf. 257-284.
Kurtbaş, İ. (2017) Toplumsal Hareketler Siyasası: Teori-Oluşum-Dönüşüm (Ankara: Detay Yayınclılık), sf. 105-123, 357-378.
Güren, M.S., ve Özarslan, H. (2015) ?Çerçeveleme Teorisi ve Toplumsal Hareketler? Erciyes İletişim Dergisi (4:1), sf. 36-50.
Mouffe, C. ?Siyaset ve Tutkular: Demokrasinin Bahisleri? Gazete Duvar https://www.gazeteduvar.com.tr/dunya-forum/2017/08/12/siyaset-ve-tutkular-demokrasinin-bahisleri/
Sancar, S. (2014) İdeolojinin Serüveni: Yanlış Bilinç ve Hegemonyadan Söyleme (Ankara: İmge Kitabevi), sf. 11-46, 59-81, 125-136.
Yılmaz, İ. (2008) ?Hareket ve Kurumsallaşma Arasında Türkiye?de Kadın Mücadelesi: Eşitlik, Özgürlük, Farklılık? içinde Toplumsal Hareketler: Tarih, Teori ve Deneyim (derleyen: Y. Doğan ÇETİNKAYA) (İstanbul: İletişim Yayınları), sf. 525-567.
Dursun, Ç. (1998) ?Türkiye?de İşçi Sınıf Kimliğinin Medyada Temsili: 1970-1977? Toplum ve Bilim (78:Güz) sf. 210-243.
Bayat, A. (2015) İslam?ı Demokratikleştirmek: Toplumsal Hareketler ve Post-İslamcı Dönüş (İstanbul: İletişim), sf. 307-332.
Bayhan, V. (2014) ?Yeni Toplumsal Hareketler ve Gezi Parkı Direnişi? Birey ve Toplum (4:7), sf. 23-57.
Çoban, B. (2009) ?Küreselleşme Sürecinde İnsan Hakları Mücadelesi ve Yeni Toplumsal Hareketler? Marmara İletişim Dergisi (15), sf. 121-133.
Tarrow, S. (2008) ?Köklü Kozmopolitler ve Ulusötesi Aktivistler? içinde Toplumsal Hareketler: Tarih, Teori ve Deneyim (derleyen: Y. Doğan ÇETİNKAYA) (İstanbul: İletişim Yayınları), sf. 113-141.
ÖĞRETİM YÖNTEM VE TEKNİKLERİ
Anlatım,Tartışma,Soru-Cevap
DEĞERLENDİRME YÖNTEMİ VE GEÇME KRİTERLERİ
Sayısı
Toplam Katkısı(%)
Ara Sınav
1
30
Ödev
2
20
Devam
1
10
Toplam(%)
60
Yıl İçinin Başarıya Oranı(%)
60
Finalin Başarıya Oranı(%)
40
Toplam(%)
100
AKTS İŞ YÜKÜ
Aktivite
Sayı
Süresi(Saat)
İş Yükü
Ara Sınav
1
1,5
1,5
Kısa Sınavlara hazırlık
Sınıf Dışı Ders Çalışma Süresi
14
3
42
Final Sınavına Hazırlık
1
30
30
Ders Saati
14
3
42
Ara Sınava Hazırlık
1
25
25
Laboratuvar
Final Sınavı
1
1,5
1,5
Ödevler
2
5
10
Toplam İş Yükü
152
Toplam İş Yükü / 30
5,06
Dersin AKTS Kredisi
5
DİL
Türkçe
STAJ / UYGULAMA
Yok
PROGRAM YETERLİLİKLERİ (P) / DERSİN ÖĞRENME KAZANIMLARI (Ö) MATRİSİ